System SENT – co to jest i jakich towarów dotyczy?

System SENT to System Elektronicznego Nadzoru Transportu powołany do istnienia w 2017 roku. Służy on do rejestrowania i monitorowania transportu tzw. towarów wrażliwych, które przekraczają polską granicę. Jednak co to jest system SENT? To platforma internetowa, w pewien sposób analogiczna do BDO, na którą możemy się zalogować poprzez PUESC (Platformę Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych). Właśnie tam dostarczamy informacji na temat towarów, które będziemy transportować.

Rejestracja w systemie SENT

Rejestracja w systemie SENT jest możliwa tylko dla osób fizycznych, które występują w imieniu konkretnego podmiotu gospodarczego. Muszą to być przedsiębiorstwa, które spełniają ustawową definicję podmiotu wysyłającego, odbierającego lub przewoźnika. Od 2022 roku wszystkie odpady przewożone przez Polskę i do Polski muszą zostać zarejestrowane w systemie SENT.

Jakie towary należy zgłaszać do systemu SENT?

Jednak nie tylko odpady muszą zostać zarejestrowane. Jakie inne towary należy umieszczać w zeznaniach? Musimy zgłaszać przewóz:

• paliw opałowych,
• specjalnych produktów żywieniowych (jaja, zboża, produkty pszczele),
• odpadów lakierów i farb zawierających rozpuszczalniki i inne odpady niebezpieczne,
• zawiesin zawierających farby, zmywacze do paznokci, farby drukarskie i inne tego typu  materiały,
• alkoholu,
• suszu tytoniowego,
• leków,
• olejów roślinnych,
• materiałów do produkcji papierosów,
• materiałów zawierających alkohol,
• olejów opałowych,
• gazu LPG.

Po co jest system SENT?

Nadrzędnym celem systemu SENT jest zapobieganie wykroczeniom związanym z nielegalnym przywożeniem do Polski np. odpadów czy paliw obcego pochodzenia. Ma to uszczelnić system podatkowy, a także zmienić model kontroli ze zwykłego sprawdzania dokumentów na weryfikowanie realnie przewożonych towarów. W 2023 roku w ramach systemu SENT odbyło się 32 tys. kontroli, przy czym w 1,2 tys. przypadków uznano, że przepisy zostały naruszone.

Fundamenty i główne aspekty systemu SENT

System SENT odpadowy składa się w zasadzie z trzech filarów:

• Zgłoszenia odpadów – zgłoszenie przewozu towarów przez podmioty gospodarcze do rejestru SENT, uzupełnianie, aktualizowanie, zamykanie zgłoszeń.
• Monitorowania odpadów – monitorowanie odbywa się w czasie rzeczywistym, z wykorzystaniem danych geolokalizacyjnych przesyłanych przez aplikację na urządzeniach znajdujących się w pojazdach przewożących odpady.
• Kontrola odpadów – wykonywana głównie przez funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej, jest ona realizowana 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku, przeprowadza się ją na pasach dróg publicznych, jak i w krajowej sieci kolejowej.

Warto pamiętać o tych trzech aspektach systemu SENT, ponieważ za nieprzestrzeganie pewnych elementów mogą zostać naliczone grzywny. Należy zwracać uwagę przede wszystkim na odpowiednie korzystanie z aplikacji do systemu monitorowania SENT, gdyż jej wyłączanie może spowodować podejrzenia o nielegalne działania, a za to kara może wynieść nawet 7 500 zł.

Skoro już wiemy, kogo dotyczy system SENT, warto się zastanowić, w jaki sposób korzystać z tego systemu oraz w jaki sposób rejestrować w nim przewożone odpady. Najpierw należy wysłać zgłoszenie zamiaru przewozu towaru wrażliwego. Dzięki niemu uda nam się wygenerować numer SENT, który jest niezbędny w przyszłych działaniach dotyczących przewozu. Będzie on ważny przez 10 dni, dlatego w tym czasie należy zrealizować dostawę. Oprócz tego system SENT przekaże nam trzy klucze uwierzytelniające. Dlaczego trzy? Ponieważ każdy z nich przypada na wysyłającego, przewoźnika oraz odbiorcę towaru.

Po tym, jak uzupełnimy nasze zgłoszenie, musimy zadbać o to, aby dodać do formularza swoje dane. Podczas rejestracji w systemie SENT, jako podmiot odbierający odpadów w Polsce, musisz podać i uzyskać:

• dane podmiotu odbierającego (nazwa, adres, nr ID, np. NIP),
• dane nadawcy (nazwa, adres, nr ID, np. VAT UE),
• adres miejsca dostarczenia towaru,
• dane o towarze, czyli rodzaj, pozycja CN, ilość, masa brutto, objętość,
• 6-cyfrowy kod odpadu.

Podmiot odbierający musi uzyskać numer referencyjny SENT, który uzyskamy po zgłoszeniu zamiaru przewozu odpadu wrażliwego, a następnie przekazać go przewoźnikowi. Numer ten będzie potrzebny podczas kontroli pojazdu przez odpowiednie służby. Z kolei przewoźnik, przed rozpoczęciem przewozu odpadów SENT z krajów UE przez Polskę do innego państwa wspólnotowego, musi zadbać o to, aby przed transportem podać następujące dane do zgłoszenia do rejestru:

• dane przewoźnika (nazwa, adres, nr ID, np. NIP),
• dane nadawcy (nazwa, adres, nr ID, np. VAT UE),
• dane odbiorcy (nazwa, adres, nr ID, np. VAT UE),
• miejsce i datę rozpoczęcia przewozu przez Polskę,
• miejsce zakończenia przewozu w Polsce,
• planowaną datę zakończenia przewozu,
• dane o towarze, czyli rodzaj, pozycja CN, ilość, masa brutto, objętość,
• 6-cyfrowy kod odpadu,
• numer dokumentu przewozowego towarzyszącego przewożonemu towarowi,
• numer zezwolenia, zaświadczenia lub licencji na przewóz,
• numery rejestracyjne środka transportu/numer pociągu i wagonu,
• numer lokalizatora lub urządzenia ZSL,
• uzyskuje numer referencyjny,
• przekazuje aktualne danych geolokalizacyjne środka transportu.

Jeżeli realizujemy przewóz z kraju UE do państw niebędących członkami wspólnoty, sprawa wygląda bardzo podobnie – jednak bez 6-cyfrowego kodu, danych nadawcy odpadu czy też danych o odpadzie. Po tym, jak już uda nam się uzupełnić zgłoszenie i na bieżąco je uzupełniać, odpowiedni organ udzieli nam pozwolenia i zaakceptuje dane, a następnie będziemy mogli przejść do odpowiedniego transportu odpadów SENT.

SENT GEO

Na samym końcu podmiot odbierający odpad musi zaznaczyć to w systemie SENT, a także w następnym dniu roboczym, po dostarczeniu odpadów. Warto jeszcze wspomnieć o systemie SENT GEO. Co to takiego? Jest to sposób na monitorowanie przejazdu w czasie rzeczywistym. Każdy podmiot realizujący transport musi posiadać włączoną odpowiednią aplikację z systemem Zewnętrznego Systemu Lokalizacji.

Ta aplikacja gromadzi następujące dane w czasie przejazdu pojazdu z odpadami: monitoruje współrzędne geograficzne położenia środka transportu, jego prędkość, datę i godzinę pozyskania tych współrzędnych, pobiera również azymut środka transportu, pokazuje ewentualne błędy przekazywania danych satelitarnych, a także numer lokalizatora lub Zewnętrznego Systemu Lokalizacji. Jest to restrykcyjna metoda, która ma zapobiegać przekazywaniu np. odpadów niepowołanym podmiotom czy też powstawaniu nielegalnych wysypisk. W związku z tym, jakie mamy kary w systemie SENT?

Warto wiedzieć o tym, że w razie niedopilnowania formalności oraz złamania przepisów systemu SENT, mogą nas spotkać wysokie kary finansowe. Jest to związane przede wszystkim z zapobieganiem zagrożenia przemytu nielegalnych substancji, a także z zamiarem uszczelnienia systemu celnego. Wyróżnia się następujące kary systemu SENT:

• kara za  brak zgłoszenia, nieprawidłowości w towarze, to min. 20 000 zł kary,
• grzywna za niezgodności w zgłoszeniu to sankcja 10 000 zł,
• kara za brak zgłoszenia, czy też niestawienie się do kontroli – 20 000 zł,
• kara za brak uzupełnienia zgłoszenia – 10 000 zł,
• grzywna za brak aktualizacji czy niepodanie danych geolokalizacyjnych to 10 000 zł,
• kara za niedostarczenie towaru – 100 000 zł,
• kara za rozpoczęcie przewozu bez numeru referencyjnego to od 5 000 do 7 500 zł grzywny,
• grzywna za włączanie/wyłączanie geolokalizatora to również mandat od 5 000 zł do 7 500 zł.

W związku ze zmieniającymi się sytuacjami geopolitycznymi (w szczególności mowa tutaj o napaści Rosji na Ukrainę), w 2023 roku wprowadzono zmiany w systemie SENT. Od 21 kwietnia 2023 roku wprowadzono obowiązek umieszczania w SENT zboża (jeśli przewozimy go więcej niż 500 kg), jaj (jeśli przewozimy ich więcej niż 900 szt.), mięsa drobiowego (powyżej 250 kg) oraz miodu pszczelego (jeśli ładunek wynosi więcej niż 10 kg). Jest to masa brutto przesyłki. Ten obowiązek dotyczy zarówno wewnątrzwspólnotowych nabyć tychże towarów, jak i przewozów towarów pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi UE przez teren Polski.

Kto jest zwolniony z SENT? Wszystko zostaje opisane w art. 5 ustawy o Systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz paliw opałowych z 9 marca 2017. Wynika z tego artykułu jasno, które podmioty muszą brać udział w systemie SENT, a kiedy nie trzeba SENT w ogóle uruchamiać. Głównie chodzi o przewóz towarów przez osoby prywatne dla własnego użytku, co jest sprawdzane podczas kontroli celnych.

Dodatkowo jeśli posiadamy poniżej określonej ilości produktów, jesteśmy zwolnieni z SENT w ramach przemieszczania wewnątrzwspólnotowego. Także w sytuacjach, kiedy towar jest przewożony na małe odległości, np. między dwoma lokalizacjami w obrębie tego samego miasta czy regionu, choć tutaj mogą obowiązywać dodatkowe warunki, np. niektórych surowców przemysłowych nie musimy zgłaszać w SENT.

System SENT służy do kontroli przewozu odpadów i towarów wrażliwych przez Polskę, zapewniając ścisłe monitorowanie i zgłaszanie towarów. SENT usprawnia kontrolę podatkową i ma na celu ograniczenie przemytu, w tym odpadów nielegalnych.